संताजीची घोडदौड - दुर्गाप्रसाद आसाराम तिवारी

तळहातीं शिर घेउनिया, दख्खनची सेना लढली
तरि विजयी मोंगल सेना, ना नामोहरम जहाली
पडली मिठि रायगडाला, सोडवितां नाहीं सुटली
राजरत्न राजाराम
कंठास त्यास लावून
जिंजीवरती ठेऊन
परते सरसेनापतिची, घोडदौड संताजीची ||१||

मिरजेवर पातशहाचीं, शहाजणें वाजत होतीं
हाणिल्या तयांवर टापा, फोडून टाकिलीं पुरतीं
मारिली टांच तेथून, घेतला पन्हाळा हातीं
तों कळलें त्या वीराला
जिंजीला वेढा पडला
पागेसह वेगे वळला
चौखूर निघे त्वेषाची, घोडदौड संताजीची ||२||


झुल्फिकारखां लढवय्या, कातरली झुल्फे त्याची
धूळधाण केली तेथे, किती अमीर उमरावांची
उसळली तेथून मांड,मग त्या कर्दन काळाची
जिंजीचा धुराळा मिटला
जालना प्रांती तो उठला
चोळीतो क्षत्रू नेत्राला
गेली हां हां म्हणतांची, घोडदौड संताजीची ||३||

वाजल्या कुठें जरि टापा, धुरळ्याची दिसली छाया
छावणींत गोंधळ व्हावा ‘ संताजी आया ! आया ! ’
शस्त्रांची शुद्धे नाहीं, धडपडती ढाला घ्याया
रक्तानें शरिरें लाल
झोंपेनें डोळे लाल
जीवाचे होती हाल
ऐशी शत्रूला जाची घोडदौड संताजीची ||४||


गिरसप्पा “ धों धों ” वाहे, प्रतिसारिल त्याला कोण ?
शिशिराचा वारा“ सों सों ” रोधील तयाला कोण ?
हिमशैल खंड कोसळतां प्रतिरोधिल त्याला कोण ?
होता जो गंगथडीला
आला तओ भीमथडीला
एका दिवसांत उडाला
करि दैना परसेनेची घोटदौड संताजीची ||५||

पुरताच बांधिला चंग, घोड्यास चढविला तंग
सोडी न हयाचे अंग, भाला बरचीचा संग
नौरंगाचा नवरंग, उतरला जहाला दंग
तुरगावर जेवण जेवी
तुरगावर निद्रा घेई
अंग न धरेला लावी
भूमीस खूण टापांची घोडदौड संताजीची ||६||

संचरलें होतें न कळे, तुरगासहि कैसें स्फुरण
उफळाया बघती वेगें, रिकिबींत ठेवितां चरण
जणुं त्यासहि ठावे होतें, युद्धें “ जय कि मरण ”
शत्रूचे पडतां वेढे
पाण्याचे भरतां ओढे
अडती न उधळती घोडे
ऐशी चाले शर्तीची, घोडदौड संताजीची ||७||

नेमानें रसद लुटावी, “नेमाजी शिंदे” यांनीं
सांपडती हयगज तितुके, न्यावे “हैबतरावांनीं”
वाटोळे सर्व करावे, “आटोळे” सरदारांनी
“ खाड खाड ” उठती टापा
झेंपावर घालित झेपा
गोटावर पडला छापा
आली म्हणती काळाची, घोडदौड संताजीची ||८||


चढत्या घोढ्यानिशी, गेला बेफाम धनाजी स्वार
करि कहर बागलाणांत, ओली न पुशी समशेर
बसवितो जरब शत्रूला, बेजरब रिसालेदार
वेगवान उडवित वाजी
तोंडावर लढतो गाजी
धांवून आला संताजी
पळती मोंगल बघतांची, घोडदौड संताजीची ||९||


नांवाचा होता ‘ संत ’ - जातीचा होता शूर
शीलाचा होता ‘ साधू ’ - संग्रामीं होता धीर
हृदयाचा ‘ सज्जन ’ होता, रणकंदनिं होता क्रूर
दुर्गति संभाजीची
दैना राजारामाची
अंतरीं सर्वदा जाची
उसळे रणशार्दूलाची, घोडदौड संताजीची ||१०||


मर्दानी लढवय्यांनीं, केलेल्या मर्दुमकीचीं
मर्दानी गीतें गातां, मर्दानी चालीवरचीं
कडकडे डफावर थाप, मर्दानी शाहीराची
देशाच्या आपत्कालीं
शर्थीचीं युद्धें झालीं
गा शाहीरा, या कालीं
ऐकूं दे विजयश्रीची, घोडदौड संताजीची ||११||

~कै. दु, आ. तिवारी यांच्या मराठ्यांची संग्रामगीते ह्या काव्यसंग्रहातून